Zagłębię się w ekologii
Zanieczyszczone powietrze, smog, brak różnorodności biologicznej oraz śmieci to podstawowe problemy społeczne i ekologiczne Zagłębia, w którego obrębie znajduje się diecezja sosnowiecka.
Obszar aglomeracji śląskiej jako jeden z najbardziej zaludnionych i zurbanizowanych w kraju boryka od dziesięcioleci z degradacją środowiska naturalnego. Wyzwaniem dla wielu miast i dzielnic stało się właściwe segregowanie śmieci. Brakuje świadomości społecznej, że opakowania czy zużyte sprzęty mogą być surowcem pozyskam w procesie recyklingu.
Niech zakwitnie betonowe miasto …
Szkolne Koła Caritas w regionie zwracają uwagę na beztroskę w korzystaniu z dóbr naturalnych i brak odpowiedzialności za środowisko, w tym: marnowanie żywności, zwiększająca się ilość śmieci, coraz mniej zieleni oraz jej zubożenie gatunkowe na terenach zurbanizowanych. W ogrodach, w otoczeniu szkół, urzędów rosną iglaki i krótko skoszona trawa. Zanikły naturalne łąki kwietne i ogrody kwiatowe. Prowadzi to do zubożenia gatunkowego, często na granicy wymieralności dla wielu gatunków roślin i zwierząt.
Nauczyciele przestrzegają przed problemem marnowania jedzenia. W szkole można zaobserwować wyrzucone do śmieci kanapki, kartoniki z mlekiem, owoce czy warzywa. Dzieci, wychowane w tradycyjnych domach, gdzie mama czy babcia gotuje, nie cenią tego co otrzymują. Nadprogramowa porcja jedzenia w domowych kuchniach i szkolnych zestawach na wynos nie skłania młodych ludzi do refleksji, że zamiast do kosza, można się „pożywną nadwyżką” podzielić z potrzebującymi.
Projekt „Razem dla piękna ziemi” realizowany przez Szkolne Koło Caritas w Jaworznie stwarza szansę na odejście od powszechnego konsumpcjonizmu w kierunku „twórczego ubóstwa”, do którego zachęca papież Franciszek w encyklice Laudato si’.
Uczniowie z nauczycielami i rodzicami zorganizowali ogródki przy Zespole Szkolno – Przedszkolnym nr 2 i przy Szkole Podstawowej nr 12 w Jaworznie. Na terenie placówek oświatowych ustawiono przenośne lodówki, do których dzieci mogą odkładać niezjedzone kanapki, mleko, warzywa i owoce. Żywność dwa lub trzy razy w tygodniu jest przekazywana osobom bezdomnym. W ogrodach szkolnych posadzono rośliny miododajne wabiące motyle i inne owady oraz krzewy produkujące tlen. „Podzieliliśmy się obowiązkami związanymi z uprawą i pielęgnacją roślin. Każdy dowiedział się, jak zajmować się rośliną, którą ma pod opieką” – relacjonują uczniowie. Hałas, dotkliwy zwłaszcza podczas przerw w szkole, ograniczono przez wprowadzenie raz w miesiącu tzw. „cichej przerwy” dla wszystkich uczniów i nauczycieli w szkole.
Z przykładu młodych skorzystali parafianie i wokół kościoła pw. Narodzenia NMP w Jaworznie posadzili prawie 200 roślin (bylin, kwiatów, krzewów i drzew tlenowych) i rozmieścili wśród zieleni samodzielnie wykonane budki dla owadów. „Lokalne ogrody w większości porastają iglaki i trawa. Niewiele osób uprawia dziś ogródki kwiatowe, a warzywne prawie zupełnie zniknęły z krajobrazu. Jaworzno to miasto przemysłowe, w okolicy funkcjonują zakłady zanieczyszczające powietrze: kopalnie, elektrownie, huty itd. W naszej dzielnicy wszyscy ogrzewają domy piecami, co przekłada się zimą i w bezwietrzne dni na powszechnie występujący smog. Niska jest świadomość mieszkańców w zakresie spalania w piecach odpadów i niskiej jakości paliwa. A śmieci to nie opał. Niepokoi nas również zwiększająca się ilość śmieci, które zalegają nie tylko w lasach, ale i w centrum miasta.” – przekonują realizatorzy projektu „Humus – piękna ziemia”.
Ogród, który stał się wizytówką projektu i parafii zachęcił jego organizatorów to kolejnych działań. Zorganizowali warsztaty z recyklingu domowego (wiklina papierowa ze starych gazet, ozdabianie słoików techniką decoupage szycie toreb z tkanin z odzysku) dla społeczności lokalnej. Obyły się również warsztaty kulinarne i upcyklingu. Uczestnicy uczyli się jak z resztek żywności przygotować smaczne i pożywne dania, a z pozornie niepotrzebnych rzeczy wykonać ciekawe i oryginalne ozdoby.
Ile warta jest beczka wody?
Uczniowie Szkolnych Kół Caritas i liderzy Parafialnych Zespołów Caritas diecezji sosnowieckiej zauważyli, że istotnym tematem ekologicznym w zurbanizowanym regionie jest woda: dostęp do czystej wody pitnej dla uczniów w szkole, nawodnienie ogrodów, kwietników, warzywniaków, ochrona przed suszą terenów zielonych a także występujących w zabudowie jednorodzinnej studni.
Pilotażowy projekt zrealizowali parafianie z Sosnowca w obrębie kościoła pw. Jezusa Chrystusa Najwyższego i Wiecznego Kapłana. „Chcieliśmy przysłużyć się do poprawy jakości środowiska, poprzez racjonalne zagospodarowanie terenu i zasobów będących w dyspozycji naszej parafii. Mowa tu zarówno o zasobach naturalnych (woda deszczowa), jak i o zasobach, które pozostają w naszym posiadaniu (dary przekazywane do PZC np. wiadra, szpadle, rynny po remoncie). Zaczęliśmy od zbierania wody deszczowej, która spływa z dachu kościoła i plebanii. Wodę zbieramy w naziemnych zbiornikach i wykorzystujemy w ogrodzie do podlewania roślin” – mówi koordynatorka projektu „Zagórski ogród parafialny”, Anna Wilk. Gromadzenie wody deszczowej z dachu kościoła i plebanii już przynosi realne korzyści (m.in. czystsze powietrze, odpowiednio nawilżone podłoże) i oszczędności (m.in. mniejsze rachunki za zużycie wody z wodociągów i świeże kwiaty do kościoła).
Drugim elementem projektu jest kompostowanie odpadów spożywczych w pojemnikach. „Tym sposobem zyskujemy w 100 procentach naturalny, zdrowy, darmowy, niezwykle bogaty w składniki odżywcze nawóz do naszego ogrodu” – zaznacza Anna Wilk. Organizatorzy akcji przekonują, że kompostowniki jednocześnie rozwiązują problem odpadów biologicznych w gospodarstwach domowych (np. obierek, liści) i redukują wydatki związane z nawożeniem ogrodu i warzywniaka (analogicznie jak podlewanie deszczówką).
W Szkole Podstawowej Specjalnej nr 30 w Sosnowcu zmierzono się z problemem dostępu do darmowej wody do picia dla dzieci. Montaż „źródełka” w placówce oświatowej to praktyczne działanie mające na celu zmniejszenie używania jednorazowych plastikowych kubeczków, ograniczenie zakupu wody w butelkach plastikowych oraz rezygnacja z napojów słodkich, gazowanych, bardzo popularnych wśród dzieci i młodzieży.
Projekt „Ekologia integralna encykliki Laudato si’ w działaniu wspólnot Caritas i społeczności lokalnych”, realizowany przez Caritas Polska, został dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za treść artykułu odpowiada wyłącznie Caritas Polska.