Dobra praktyka
Wspólnota Działania „Umiar i Troska” w Nadarzynie
Wstęp
Wspólnota Działania „Umiar i Troska” funkcjonuje przy Parafii pw. św. Klemensa PM w Nadarzynie. Skupia m.in. Parafialny Zespół Caritas, Koło Gospodyń Wiejskich „Darzynianki” czy parafialną Grupę Synodalną. Ma długą tradycję działań na rzecz lokalnej społeczności. W 2024 roku na miejscowym cmentarzu utworzyli „zniczodzielnię”, ekologiczną usługę społeczną, umożliwiającą ponowne wykorzystanie zniczy, które inaczej wylądowały by na śmietniku.
Główni aktorzy Wspólnoty Działania „Umiar i Troska”
Uczestnicy
W szerokim znaczeniu Wspólnotę tworzą wszyscy mieszkańcy parafii pw. św. Klemensa PM, którzy angażują się w życie parafialne na różnym poziomie. W węższym ujęciu to grupa 100-150 osób aktywnych społecznie i duszpastersko – członkowie parafialnych wspólnot, którzy inicjują, planują, organizują i wspierają różne inicjatywy.
Liderzy i pracownicy
- Krystyna Masłowska – Dyrektor GOPS, liderka inicjatyw społecznych, zapewniająca wsparcie merytoryczne i techniczne, zwłaszcza w obszarze fundraisingu.
- Stefania Łęcka – Liderka Parafialnego Zespołu Caritas, organizatorka Klubu Seniora „U Klemensa” i była kierowniczka świetlicy „Ognisko Tęcza” GOPS.
- Danuta Bielecka-Pluta i Ryszard Pluta – Liderzy Grupy Synodalnej, która działa w sposób partycypacyjny, więc lista jej liderów może być szersza.
- Aldona Siwa, Beata Jakoniuk-Wojcieszak, Tomasz Siwa, Agata Sierputowska – aktywni członkowie Wspólnoty, zaangażowani w różne inicjatywy.
Otoczenie społeczne
Wspólnota Działania działa przy parafii pw. św. Klemensa PM w Nadarzynie. Jej liderzy prowadzą działalność samodzielnie, przy życzliwym, lecz nieingerującym wsparciu księży. Działania Wspólnoty angażują szerokie grono partnerów, promując ekologiczne wartości i wspólnotowość na poziomie lokalnym. Są to m.in.: Urząd Gminy Nadarzyn – Referat Rolnictwa oraz Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, wspierający działania Wspólnoty; Firma Hetman – specjalizująca się w zbiórce, transporcie i utylizacji odpadów biologicznych; Lokalni rzemieślnicy, floryści i artyści – promujący naturalne surowce i tworzenie ekologicznych ozdób; Stowarzyszenie „Otwarte Niebo”.
Główne obszary działania Wspólnoty
Bazą Wspólnoty jest dom parafialny w Nadarzynie. Budynek, odnowiony wspólnym wysiłkiem 50 wolontariuszy i dzięki darom mieszkańców (m.in. materiały budowlane, sprzęt AGD), został przystosowany do nowych funkcji. W ramach remontu wykorzystano także zalegające na terenie parafii przedmioty, np. stary blat pomocniczy, który przekształcono w bufet w Zakątku Św. Klemensa. Powstały tu też kuchnia, łazienka, pokój zabaw dla dzieci i duża sala spotkań. Część pomieszczeń wynajmuje Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, prowadzący tu świetlicę wsparcia dziennego „Ognisko Tęcza” dla dzieci zagrożonych wykluczeniem. W budynku mieszczą się również Biuro i magazyn Parafialnego Zespołu Caritas, Klub Seniora „U Klemensa”, Koło Gospodyń Wiejskich „Darzynianki” oraz aktywna Parafialna Grupa Synodalna. Dom parafialny stał się centrum życia wspólnotowego, wspierając działania społeczne, duszpasterskie i integracyjne.
Parafialny Zespół Caritas
Zespół oferuje dofinansowanie na zakup leków, opału oraz wsparcie rzeczowe (odzież, obuwie, sprzęt AGD, meble). Współpracując z Caritas Archidiecezji Warszawskiej, Caritas Polska i siecią Biedronka, realizuje programy: „Na codzienne zakupy” – wsparcie dla 13 osób w 2023 r oraz „Witamy i pomagamy” – karty Biedronki dla 15 uchodźców z Ukrainy. W 2023 r. z pomocy PZC skorzystało 68 mieszkańców gminy Nadarzyn i 97 uchodźców, a w 2022 r. wsparcie otrzymało ponad 4000 uchodźców. Organizowane przez PZC wydarzenia, takie jak Dzień Bezdomnych, Dzień Chorego czy Dzień Dobra, mają charakter zarówno integracyjny, jak i praktyczny, np. zbiórki rękawiczek dla bezdomnych.
Klub Seniora „U Klemensa”
Klub powstał jako odpowiedź na epidemię samotności wśród seniorów. Spotkania odbywają się dwa razy w tygodniu, gromadząc od 10 do 30 osób. Uczestnicy rozwijają pasje, organizują tańce, przedstawienia, wycieczki i wspólne projekty. Ważnym elementem jest współpraca z młodzieżą ze świetlicy „Ognisko Tęcza”, która buduje międzypokoleniowe więzi.
Koło Gospodyń Wiejskich „Darzynianki”
KGW organizuje miejsce spotkań przy domowym cieście i kawie, którym jest kawiarenka „Zakątek Klemensa”, otwarta w każdą niedzielę. Jest to odpowiedź na współczesny problem braku relacji międzyludzkich. Odbywają się też spotkania w ramach Akademii Klemensa. Odbyły się tu m.in.: wykłady o ziołach czy warsztaty pt. Wianki na Oktawę, Wieńce i kalendarze adwentowe, Anioły z utwardzanych tekstyliów oraz „Tańce Izraelskie” dla pań. Działania Caritas i Koła Gospodyń Wiejskich „Darzynianki” sprzyjają integracji, aktywizacji społecznej i budowaniu więzi.
Grupa Synodalna
Grupa Synodalna to wspólnota osób regularnie spotykających się, by rozmawiać o wierze, Kościele i podejmować odpowiedzialność za życie parafii. Przeprowadziła ankietę synodalną, analizując potrzeby i oczekiwania wspólnoty, a wyniki zaprezentowano na forum parafialnym. Materialne i organizacyjne działania Grupy Synodalnej w Nadarzynie obejmują m.in.: Odnowienie pomieszczeń wspólnotowych w domu parafialnym; Założenie kompostownika na odpady zielone z ogrodu przykościelnego; Ekologiczne inicjatywy: np. rezygnacja z zakupów nowych zniczy na Wszystkich Świętych oraz tworzenie naturalnych wiązanek zdobionych suszonymi liśćmi; Śniadania roratnie: okazja do spotkań i integracji społeczności parafialnej; Wieczory filmowe: projekcje wybranych filmów połączone z rozmowami uczestników; Katechezy dla dorosłych. Dotychczas odbyło się już 105 takich spotkań. Grupa synodalna, która w 2022 roku liczyła zaledwie 5–6 osób, rozwinęła się do około 30 osób w 2024 roku, stając się dynamicznym i aktywnym elementem życia parafii.
Ekologiczne usługi społeczne Wspólnoty
Wspólnota dąży do prostszego, zrównoważonego stylu życia w zgodzie z Ewangelią i poszanowaniem Bożego planu stworzenia, w duchu „Umiaru i troski”.
Zniczodzielnia i system kompostowania odpadów cmentarnych
Wspólnota łączy tradycję z ekologią, zachęcając do pamięci o bliskich w sposób przyjazny środowisku. Przy cmentarzu w Nadarzynie utworzono zniczodzielnię oraz system kompostowania odpadów, pomagające ograniczyć zużycie plastiku i szkła na cmentarzu. Zniczodzielnia to regał, gdzie można zostawić puste, nadające się do ponownego użycia osłony zniczy. Każdy może z nich skorzystać, dokupując jedynie wkład parafinowy. Konstrukcję, zabezpieczoną przeciwkorozyjnie i osadzoną na betonowym cokole, dostarczyła jedna z współpracujących firm. Jest to pierwsza taka inicjatywa w gminie Nadarzyn. Przy cmentarzu umieszczono także kontenery na odpady bio, zagospodarowywane we współpracy z firmą Hetman (specjalizującą się w zbiórce odpadów biologicznych) oraz lokalnymi producentami chryzantem. Dodatkowo zamontowano tablice informacyjne, promujące ekologiczne dekorowanie grobów i segregację odpadów, powstałe przy wsparciu firmy Hetman.
Tworzenie Zniczodzielni było wsparte warsztatami i wykładami:
- Laudato Si i „Mniej śmieci — więcej pamięci” – omówienie projektu Caritas Polska (Grupa Synodalna),
- Segregacja odpadów – efektywne metody przetwarzania zużytych zniczy (PU Hetman),
- Obieg zamknięty – edukacja ekologiczna (Referat Rolnictwa Urzędu Gminy),
- Czystość powietrza – ochrona środowiska (Referat Rolnictwa),e) Ekologiczne wieńce i wianki – praktyczne warsztaty rękodzielnicze (KGW „Darzynianki”).
Działaniom tym towarzyszyła także szeroka, lokalna kampania informacyjna obejmująca:
- Zakładkę „Wspólnota Działania – Umiar i Troska” na stronie parafii: Wspólnota Działania,
- Profil parafii na Facebooku: Św. Klemens Nadarzyn,
- Artykuły w gazetach: „List Klementyński” oraz „Wiadomości Nadarzyńskie”,
- Plakaty i ulotki.
W ramach projektu prowadzono regularny monitoring efektów, zbierano opinie społeczności oraz adaptowano program w oparciu o uzyskane wyniki, co pozwalało na bieżące dostosowywanie działań do potrzeb lokalnych. Wspólnota współpracuje też z lokalnymi rzemieślnikami, florystami i artystami, promując ozdoby z naturalnych surowców. Zmianę postaw ilustruje przykład pani Danuty z Grupy Synodalnej, która w tym roku nie kupiła ani jednego znicza na Wszystkich Świętych – zamiast tego użyła wiązanki z suszonych liści. Działania te wpisują się w kampanię Caritas Polska „Mniej Śmieci, Więcej Pamięci”, promującą odpowiedzialność ekologiczną i zrównoważone podejście do tradycji.
Organizacja
Wspólnota Działania zrzesza osoby aktywne, gotowe do wzajemnej pomocy i wspierania lokalnej społeczności. Jej działalność ma różne formy organizacyjne, dostosowane do dostępnych możliwości i potrzeb mieszkańców. W tym celu powstały Parafialny Zespół Caritas, Koło Gospodyń Wiejskich „Darzynianki” oraz Grupa Synodalna – każda z tych struktur odpowiada na potrzeby innych grup wiekowych. Wspólnota współpracuje także z instytucjami gminnymi, m.in. Urzędem Gminy (Referat Rolnictwa) i Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej, prowadzącym placówkę wsparcia dziennego „Ognisko Tęcza”. W działania zaangażowany jest również sektor prywatny, w tym firma PU Hetman (gospodarka odpadami) oraz lokalni producenci chryzantem. Wszystkie inicjatywy realizuje około 50 osób, które działają społecznie, niezależnie od swojej aktywności zawodowej.
Relacje międzyludzkie
Wspólnota bazuje organizacyjnie na parafii pw. św. Klemensa PM w Nadarzynie, lecz działa samodzielnie, przy życzliwym, ale nieingerującym wsparciu księży. Jej działalność ma oddolny, spontaniczny charakter, nie jest „ręcznie sterowana” przez duchownych.
Wspólnota nie opiera się na jednym liderze – działa w niej kilku kluczowych członków. Grupa Synodalna, jako struktura silnie partycypacyjna, nie ogranicza przywództwa do dwóch oficjalnie wskazanych osób. Równowaga między spontanicznością a sprawną organizacją wynika z doświadczenia liderów i wsparcia osób z GOPS, Świetlicy Wsparcia Dziennego „Ognisko Tęcza” oraz sektora biznesu, których umiejętności zawodowe wzbogacają działania Wspólnoty.
Obowiązki i zadania są rozdzielane zgodnie z kompetencjami i możliwościami uczestników, co wzmacnia efektywność i spójność Wspólnoty.
Relacje zewnętrzne
To co uderza, gdy obserwujemy tę Wspólnotę Działania, jest zdolność jej liderów do skupienia wokół siebie bardzo wielu niezależnych od siebie instytucji, firm, organizacji czy grup nieformalnych. To nie inicjatywa jednego lidera, np. proboszcza, ale prawdziwy ruch społeczny angażujący osoby w każdym wieku i integrujący mieszkańców gminy Nadarzyn. Duża różnorodność partnerów umożliwia skuteczną realizację inicjatyw i wzmacnia wpływ Wspólnoty na lokalną społeczność.
Zdjęcia: Andrzej Biderman oraz Wspólnota „Umiar i Troska”